Voor toeristen en bezoekers is het (lokale) immateriële erfgoed niet altijd zichtbaar. Immaterieel erfgoed is nu eenmaal geen monumentaal kerkgebouw, molen of museum dat prominent in een gemeente aanwezig is. Je kunt als beoefenaar zelf stappen zetten om de zichtbaarheid van je immaterieel erfgoed te vergroten. Samen met jullie kunnen we de rijke (Overijsselse) tradities, feesten, gebruiken en ambachten in de schijnwerpers zetten!
Schrijf je erfgoed in in de Inventaris Immaterieel Erfgoed
In veel gevallen manifesteert immaterieel erfgoed zich ook maar één keer per jaar, zoals bij een volksfeest of corso. En soms is het nooit voor een publiek te zien omdat het achter gesloten deuren in een werkplaats wordt beoefend, denk bijvoorbeeld aan ambachten zoals het Perkament maken.
Je kunt je erfgoed zichtbaar maken door jouw erfgoed in te schrijven in de (vernieuwde) Inventaris Immaterieel Erfgoed. De Inventaris is een overzicht van alle vormen van immaterieel erfgoed in Nederland die door beoefenaars zijn aangemeld. De vernieuwde Inventaris is ten opzichte van de vorige: toegankelijker, inclusiever en mensgerichter. In de Inventaris is nu meer aandacht voor borging en maatwerk. Door in te schrijven in de Inventaris laat je zien dat je je activiteit erkent als immaterieel erfgoed en help je mee het immaterieel erfgoed in Overijssel in beeld te krijgen. Je maakt jezelf daarmee ook een steviger gesprekspartner voor bijvoorbeeld je gemeente, mogelijke subsidiegevers, geïnteresseerde vrijwilligers en publiek. De vernieuwde Inventaris laat zien hoe beoefenaars het immaterieel erfgoed ervaren en beleven en toont ook direct hoe het immaterieel erfgoed levend wordt gehouden.
Er zijn twaalf domeinen waar je vorm van immaterieel erfgoed onder kan vallen. Soms valt immaterieel erfgoed onder meerdere domeinen. De domeinen zijn:
- Sport en spel
- Eten en drinken
- Religieus en spiritueel
- Vieren en herdenken
- Ambachten, handwerk en techniek
- Muziek, theater, vertelkunst, dans en zang
- (Streek)talen, dialecten
- Optochten
- Markten en jaarfeesten
- Natuur en landbouw
- Rituelen rond leven en dood
- Manieren van leven en recreëren
Update november 2025
Het KIEN werkt toe naar een nieuwe website in 2026. Welgeteld 400 pagina’s van de vorige Inventaris worden achter de schermen herschreven samen met de erfgoedbeoefenaars en cultuurdragers.
Wil je graag iets toevoegen aan de (nieuwe) Inventaris Immaterieel Erfgoed? Dan kan. Je kunt je aanmelden door een mail te sturen naar erfgoedzorg@immaterieelerfgoed.nl. Het KIEN plant dan een (bel)afspraak met je in. Vervolgens ga je samen kijken of je kunt aansluiten bij een bestaande pagina of dat er ruimte is voor een nieuwe. Ook kijkt het KIEN of ze je nog op andere manieren kunnen ondersteunen in het toekomst geven aan jouw culturele praktijk.
Borging
Een plan voor borging is bij de (nieuwe) Inventaris geen verplichting meer. Op de vernieuwde Inventaris-pagina’s zie je steeds vaker wat mensen doen om hun erfgoed door te geven. Niet als lijstje onderaan, maar als verhalen, beelden of voorbeelden die écht laten zien wat er gebeurt. Vanaf 2026 geeft het KIEN die acties ook een vaste plek op hun nieuwe website. Daar koppelen ze de Inventaris aan verhalen, interviews en artikelen uit hun kennisbank. Zo maken ze same met de beoefenaars beter zichtbaar hoe mensen in Nederland hun erfgoed levend houden. Wil jij jouw borgingsactie met ze delen – bijvoorbeeld een filmpje, activiteit of project waar je trots op bent? Laat het ze per mail gerust weten!
Loopt je aanmelding al of heeft het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland toegezegd dat jouw erfgoed kan doorgroeien naar de inventaris? Dan gaan ze graag met je in gesprek om te kijken wat ze in de tussentijd voor je kunnen betekenen, want uiteraard gaat (de borging van) jouw immaterieel erfgoed gewoon door. Neem dan contact op via info@immaterieelerfgoed.nl of bel het KIEN op 026 357 6113.
Meer weten of vragen?
Neem een kijkje in de veelgestelde vragen (Q&A) die het KIEN, speciaal voor de vernieuwde Inventaris, heeft opgesteld. Staat jouw vraag er niet tussen? Neem dan gerust contact met ze op via info@immaterieelerfgoed.nl of telefonisch via 026 357 6113.
Immaterieel erfgoed in beeld gebracht
Om de bewustwording over en zichtbaarheid van immaterieel erfgoed te vergroten heeft het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN) een serie films laten maken over immaterieel erfgoed, ook in Overijssel. De films geven een mooi beeld van de grote variëteit aan immaterieel erfgoed. Ze laten zien wat de tradities, rituelen en ambachten inhouden, wat er nodig is voor de uitvoering en wat de betekenis ervan is voor de beoefenaars.
Ook diverse vormen van Overijssels immaterieel erfgoed zijn verfilmd: denk aan het Staphorster Stipwerk, Perkament maken in Wierden, Bovenstemzingen in Genemuiden en Twentsche Goastok uit Hengelo en Markelo en de Paasvuren in Espelo. Houd jij je bezig met één van de verfilmde gebruiken? Deel de filmpjes dan gerust via je eigen kanalen!
Project Erfgoed Spotten
Het kenniscentrum werkt daarnaast, samen met gemeenschappen, aan het project ‘Immaterieel Erfgoed Spotten’. Hierbij worden er bordjes met QR-codes geplaatst op plekken waar immaterieel erfgoed wordt beoefend. Zo staat er onder andere een bordje in Espelo over het plaatselijke paasvuur, in Vollenhove over het Pinksterrijden en in Goor over het School- en Volksfeest.
Wanneer je de QR-code scant, kom je op een website vol met informatie over het betreffende erfgoed terecht. Je kunt er een kort filmpje over het erfgoed bekijken, zien wanneer het plaatsvindt, meer te weten komen over de achtergrond en de geschiedenis en je krijgt een sfeerimpressie via foto’s. Ook interessante locaties in de buurt, zoals een plaatselijk museum, staan erop. Al deze informatie is het Nederlands, Engels en Duits beschikbaar.
Alle filmpjes van de deelnemende erfgoedgemeenschappen staan op het bijbehorende YouTube-kanaal. De bordjes worden geplaatst op locaties waarvan de erfgoedgemeenschappen weten dat er geregeld bezoekers en toeristen langs komen. De input voor de bordjes wordt door de betrokken gemeenschappen zelf aangeleverd.
Immaterieel erfgoed in onze Verhalenbank
Op de Verhalenbank van Erfgoedplatform Overijssel vind je diverse artikelen over de tradities, gebruiken en andere vormen van immaterieel erfgoed die onze provincie rijk is. Hier komen regelmatig nieuwe verhalen bij, die we maken in samenwerking met het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN).
Mis je jouw immaterieel erfgoed in onze Verhalenbank? Neem dan contact met ons op!
