Dankzij vrijwilliger Joan Beune van Stichting Oald Heldern de Noaberschap zijn we meer te weten gekomen over het verhaal en de geschiedenis achter het ambacht houtdraaien. Houtdraaien is een ambacht waarbij een stuk hout op een draaimachine wordt geplaatst en met behulp van verschillende gereedschappen wordt bewerkt terwijl het hout draait. Het doel is om het hout in een bepaalde vorm te brengen, zoals borden, kommen of zelfs meubels.
De draaimachine maakt het mogelijk om het hout symmetrisch te bewerken, waardoor het een precisiewerk wordt. Houtdraaien vereist niet alleen technische vaardigheid, maar ook een goed oog voor detail en esthetiek. Het ambacht is van generatie op generatie doorgegeven. Het behouden van dit ambacht helpt de geschiedenis levend te houden en zorgt ervoor dat de technieken en kennis die in de loop der tijd zijn opgebouwd, niet verloren gaan.
Egypte
Houtdraaien heeft een lange geschiedenis. De oudst bekende afbeelding van een primitieve draaibank: ca. 300 v. Chr uit een Egyptisch graf. De rechterpersoon zorgt voor de aandrijving door middel van een touw, de linker houdt de beitel tegen het te bewerken voorwerp. Het gebruik van de draaibank in het oude Egypte is een belangrijk voorbeeld van vroeg technologische vernieuwing, die later invloed heeft gehad op andere beschavingen.
India
In India ontwikkelden ambachtslieden een variant van de draaibank die extra stabiliteit bood. Deze draaibank was uitgerust met een techniek waarbij de rechtervoet van de bewerker een tegenkracht gaf tegen de trekkracht in het aandrijftouw. Dit systeem was bijzonder nuttig voor het bewerken van grotere werkstukken, waarbij extra stabiliteit nodig was om het hout gelijkmatig te bewerken zonder dat het weggleed of uit balans raakte.
Rome
De Romeinen brachten een belangrijke verbetering aan in het houtdraaien door het gebruik van de draaiboog, een systeem waarbij de draaibeweging werd geïnitieerd door een boog die met touw in werking werd gesteld. Dit maakte het mogelijk voor één persoon om het ambacht uit te voeren, wat het proces efficiënter maakte in vergelijking met eerdere systemen die twee personen vereisten. Echter, deze techniek was beperkt in zijn toepassing, aangezien het niet geschikt was voor het bewerken van grotere diameters.
Wipdraaibank
De wipdraaibank, die dateert uit de late middeleeuwen, introduceerde een systeem waarbij de treeplank zorgde voor de verticale beweging van het aandrijftouw. De techniek van de wipdraaibank werd in verschillende regio’s gebruikt en is tot op de dag van vandaag terug te vinden in traditionele werkplaatsen, zoals de draaibank in Hellendoorn, die nog steeds gebruikmaakt van dit oude systeem.
Verdere verbetering
Leonardo da Vinci bracht rond 1480 een belangrijke verbetering aan de houtdraaibank door de toepassing van een krukas. Deze innovatie maakte het mogelijk om een continue draaibeweging te realiseren, wat het werk aanzienlijk vergemakkelijkte en de efficiëntie verhoogde.
Benieuwd naar het interview dat we eerder met Joan hadden over onder meer zijn passie voor houtdraaien? Lees het hier.
