Archeologie

Houd jij je als erfgoedvrijwilliger bezig met archeologie? En wil je jouw kennis en kunde verder ontwikkelen? In dit artikel zetten we een aantal leerzame bronnen en verdiepingsmogelijkheden op het gebied van archeologie voor je op een rij.

Nieuwe regeling publieksarcheologie (tot 2025)

Het Cultuurfonds bied een nieuwe regeling aan voor projecten op het gebied van publieksarcheologie en -communicatie. Elk jaar wordt er €300.000 beschikbaar gesteld voor kleine initiatieven die ondersteuning willen bij een project op dit gebied. De regeling loopt tot en met 2025. Deadlines voor het aanvragen van de regeling zijn:

1 december 2023 (vergaderdatum 15 december 2023)
19 januari 2024 (vergaderdatum 15 maart 2024)
19 april 2024 (vergaderdatum 14 juni 2024)
12 juli 2024 (vergaderdatum 6 september 2024)
27 september 2024 (vergaderdatum 22 november 2024)

Online cursus publieksarcheologie

Archeologie verbindt ons met de mensen die voor ons op een bepaalde plek hebben gewoond en geleefd. Publieksarcheologen zorgen ervoor dat iedereen kan kennis maken met onze materiële geschiedenis aan de hand van vondsten en opgravingen. Vind jij het leuk om te ontdekken hoe verrassend, veelzijdig en verbindend publieksarcheologie is? Leer je Erfgoed heeft een nieuwe online module ontwikkeld over dit onderwerp. De cursus bestaat uit 6 hoofdstukken en is gratis online te volgen.

In de online training leer je hoe breed het terrein van publieksarcheologie is. Je gaat het herkennen in je eigen omgeving en ontdekt welke functies het kan hebben in onze samenleving. Ook krijg je een idee hoe zelf initiatief kunt nemen als ‘publieksarcheoloog’ en wat daarbij komt kijken.

Om de cursus te kunnen volgen moet je eerst een account aanmaken bij Leer je Erfgoed.

Archeologie op de kaart

Wil je speuren door archeologische vondsten? Dan is de website Archeologie op de Kaart iets voor jou. De website is ontwikkeld om bezoekers kennis te laten maken met de Nederlandse archeologie. De website bestaat uit een interactieve kaart van Nederland waarop je vondsten uit tien periodes kunt terugvinden: van de steentijd tot de moderne tijd. Op de website vind je ook een overzicht van alle musea en met archeologische collecties en archeologische bezienswaardigheden.

De kaart werkt als volgt:

-Open de website en bekijk de kaart.

-Klik vervolgens op de markering en aan de rechterzijde van het scherm komt een omschrijving van de vondst tevoorschijn.

Door op het menu in de rechterbovenhoek te klikken verschijnt een overzicht van de verschillende tijdsperiodes waaruit de vondsten stammen. Klik je vervolgens op één van deze periodes dan verschijnt er een nieuwe kaart die laat zien hoe Nederlands grondgebied er op dat moment uitzag.

In dit menu wordt ook een overzicht gegeven van musea met archeologische collecties, bezienswaardigheden en het laatste archeologische nieuws.

De website is ontwikkeld door het Rijksmuseum van Oudheden, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en leerlingen en docenten van de bovenbouw primair en onderbouw voortgezet onderwijs.

Overzicht van archeologische organisaties in Overijssel en Nederland.

-De grootste archeologie organisatie in Nederland is de AWN – Nederlandse Archeologie Vereniging. De vereniging bestaat uit vrijwilligers en professionals die archeologisch onderzoek doen. De AWN maakt zich sterk voor de bescherming en belangenbehartiging van het archeologisch erfgoed in relatie met het landschappelijk, monumentaal, mobiel en immaterieel erfgoed van Nederland. Ze zijn de ambassadeurs voor de archeologie, bieden erfgoededucatie aan, en promoten op andere wijzen publieke betrokkenheid en participatie bij het archeologisch erfgoed. De AWN bestaat uit verschillende afdelingen door het hele land. In Overijssel zijn er drie afdelingen werkzaam: afdeling 18 Zuid-Salland, IJsselstreek, Oost-Veluwezoom, afdeling 19 Twente en afdeling 20 IJsseldelta-Vechtstreek met de werkgroep Zwartewaterland.

Er zijn nog veel meer organisaties die interessant zijn als je je bezig houdt met archeologie

• NJBG Nederlandse Jeugdbond voor Geschiedenis is een vereniging welke al 65 jaar bestaat voor en door jongeren. Iedereen tussen de 9 en 26 jaar kan zich aanmelden als lid. Ze organiseren jaarlijks zomerkampen waaraan de jongeren kunnen deelnemen. Meer informatie vind je op www.njbg.nl
• Erfgoedvereniging Heemschut houdt zich al ruim honderd jaar bezig met het behoud van cultureel erfgoed. Ze waken ervoor dat beschermd erfgoed niet zomaar verdwijnt. Dat doen zij in commissies en werkgroepen. Ga naar hun website voor meer informatie over hoe je als vrijwilliger betrokken kunt raken.
• CARE (Community Archaeology in Rural Environments) organiseert projecten waaraan je als amateurarcheoloog kunt meedoen. Zo zijn ze vooral bekend van hun gemeenschapsarcheologie projecten in dorpen en achtertuinen met lokale bewoners. Ze verzorgen ook summerschools waarin men naast werk op een opgraving, lezingen, workshops, vondstanalyse en excursies krijgt aangeboden. Meer informatie vind je op hun website.
• Archeologische Bedrijven schakelen vaak vrijwilligers in bij opgravingen. Soms zijn zij zelfs verplicht vrijwilligers mee te nemen, bijvoorbeeld als de gemeente dit vraagt in het PvE. Vaak ligt er een standaarddocument klaar waarin vrijwilliger en opdrachtgever (het commercieel archeologisch bedrijf) hun handtekening zetten, waarmee ze hun wederzijdse verplichtingen naar elkaar ondertekenen. Archeologische bedrijven zijn soms ook verplicht om tijdens hun bureauonderzoek amateurarcheologen te raadplegen over de lokale archeologie. Vaak is dit kennis die niet geregistreerd staat in Archis en dus moeilijk te verkrijgen is. Archeologische opgravingsbedrijven zijn verenigd onder bijvoorbeeld VOiA. Via deze link kom je bij een lijst van deze bedrijven. De lijst is echter niet compleet, kijk dus ook op de partnersite (zie: samenwerking bedrijven) op de website van AWN.
• DDA Nederlandse vereniging voor metaaldetectie. Metaaldetectie is een populaire hobby. Maar je moet wel goed weten wat wel of niet mag. Het beste is om je aan te sluiten bij een vereniging zoals DDA, zij kunnen je wegwijs maken en leren hoe je vondsten registreert bijv. via PAN (Portable Antiquities Netherlands). DDA is de grootste vereniging op het gebied van metaaldetectie in Nederland. Ze brengen tweemaandelijks een magazine uit. Lees meer op hun website! Neem ook eens een kijkje op de website van PAN als je nieuwsgierig bent naar welke (metaal)vondsten zoal geregistreerd worden: www.portable-antiquities.nl.

Archeohotspots

Wil jij je inzetten als erfgoedvrijwilliger in de archeologie? ArcheoHotspots bieden een toegankelijke manier om in aanraking te komen met archologie, doordat ze zich vaak in publieke ruimten bevinden. Je kunt er deelnemen aan archeologisch onderzoek of kijken hoe de professionals aan het werk zijn. In Overijssel vind je ArcheoHotspots in Hasselt, Oldenzaal en Zwolle.

Archeologie en de Erfgoedwet

De RCE (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) heeft een pagina met een overzicht welke mogelijkheden er zijn voor vrijwilligers om onderzoek te doen in de archeologie. Hierin valt meteen te zien wat legaal is, wat illegaal is, en of er bepaalde voorwaarden zijn voor het doen van het type onderzoek. Ze hopen hiermee duidelijkheid te kunnen scheppen naar de vrijwilligers. Zo is het voor vrijwilligers altijd mogelijk om onderzoek te doen op afgeschreven terrein (vrij van archeologisch onderzoek).

De Nationale Archeologiedagen

De Nationale Archeologiedagen zijn een landelijk evenement, welke 1x per jaar voor drie dagen plaatsvindt, voor iedereen die zich interesseert voor de Nederlandse archeologie. Er zijn door het gehele land activiteiten te ondernemen voor jong en oud. Zo zijn er open dagen op opgravingen, depots, maar ook zijn er fietsroutes uitgestippeld, archeologische spreekuren (waarbij je je vondst kunt laten determineren) etc. Wanneer het volgende evenement georganiseerd wordt? Je vindt het op de website van de Nationale Archeologiedagen.