Als je als bezoeker bij een museum, landgoed of andere erfgoedinstelling komt, dan krijg je een heleboel informatie tot je. Als erfgoedinstelling wil je dat mensen zoveel mogelijk daarvan onthouden. Maar hoe doe je dat? Lian van der Zon van Erfgoed Gelderland heeft hier tijdens de Erfgoeddag 2021 een presentatie over gehouden. Een samenvatting van hun cursus lees je hier.
Hoe wordt iets een herinnering?
Hoe zorg je ervoor dat een verhaal bij een bezoeker blijft hangen? Als een bezoeker je museum uitloopt, dan slaat hij of zij de waarnemingen en ervaringen op in het kortetermijngeheugen. Daar blijft het een paar dagen zitten en daarna verdwijnt het in de meeste gevallen.
In sommige gevallen wordt de waarneming of ervaring opgeslagen in het langetermijngeheugen en vormt het een herinnering. Dat gebeurt als de ervaring gepaard gaat met emotie, aandacht of betekenis. Als iemand bijvoorbeeld ontroerd is geraakt door een verhaal in jouw erfgoedinstelling, dan is de kans groter dat deze ervaring wordt opgeslagen in het langetermijngeheugen. Bij een verhalenproject streef je daarnaar.
Hoe zorg je voor aandacht, emotie of betekenis in jouw verhaal? Er zijn twee methodes die daarbij kunnen helpen: Oral History en Storytelling.
Oral History
Oral History is het vastleggen van persoonlijke verhalen uit de eerste hand door middel van interviews. Dit kunnen bijvoorbeeld interviews zijn met overlevenden van de Tweede Wereldoorlog, de textielperiode in Twente of de watersnoodramp in Limburg.
Oral History is een manier om verhalen uit de eerste hand veilig te stellen. Daarnaast kan je met deze interviews ook de diepte in. Je kunt de echte, authentieke, persoonlijke verhalen en ervaringen van mensen optekenen en op die manier een uniek inkijkje geven in de geschiedenis. Oral History illustreert hoe het alledaagse leven in een bepaalde historische periode er voor mensen uit heeft gezien. Dusdanige authentieke, herkenbare verhalen van ‘gewone mensen’ zorgen voor betrokkenheid.
Oral History kun je alleen maken met levende bronnen. Het zijn dus verhalen uit de twintigste en eenentwintigste eeuw. Je kan de verhalen die je hebt opgehaald omzetten naar geluidsfragmenten die je in je museum afspeelt, of je kunt er een podcast van maken. Je kan de interviews ook uitschrijven en zorgen dat je bezoekers de verhalen zelf kunnen lezen.
Storytelling
Storytelling is een manier waarop je een verhaal zo kunt vertellen, dat mensen geboeid blijven. Je vertelt verhalen volgens een vaste structuur. Dit kunnen verhalen uit de gehele geschiedenis zijn, want jij vertelt ze ná, in een spannend jasje. Storytelling kan gaan over bekende en onbekende verhalen, over grote of kleine namen uit de geschiedenis. Een verhaal dat volgens de manieren van storytelling wordt verteld, is een beleving voor de luisteraar.
Maar wat is dan die verhalenstructuur waarmee je mensen bij de strot grijpt? Het is een puntsgewijs stappenplan waarbij je de lezer of luisteraar stap voor stap meeneemt in je verhaal.
BELANGRIJK: Een proloog en epiloog zijn geen verplichte onderdelen bij een verhaal vertellen volgens de methode van ‘Storytelling’.
Proloog: Informatie die nodig is om het verhaal te begrijpen, maar die niet onderdeel is van het verhaal zelf.
- Expositie: De context waarbinnen een verhaal zich afspeelt. Het gaat om de wie, wat, waar, wanneer en waarom.
- Motorisch moment: Het moment waarop het verhaal in beweging wordt gezet. ‘Alles leek normaal, totdat…’
- Keerpunten: Dingen die meewerken of tegenwerken dat het verhaal vordert
- Climax: De clou – waarom was dit verhaal het vertellen waard?
- Resolutie: Hoe het verhaal afloopt: ze leefden nog lang en gelukkig.
Epiloog: Informatie over hoe het, nadat het verhaal zich heeft afgespeeld, nu gaat met de hoofdpersonen. Bijvoorbeeld: ‘Marga en Hans trouwden en kregen veertien kinderen.’
Een voorbeeld zien van een verhaal dat volgens de manier van Storytelling is gebracht? Zie onderstaand voorbeeld:
Welke methode ga jij gebruiken?
Nu is het aan jou om te bedenken welk verhaal je wilt vertellen en hoe je dit wilt gaan doen. Zijn er nog levende bronnen die je verhaal kunnen navertellen, dan kun je overwegen om een Oral History project te starten. Vind je het belangrijker om je verhaal op een indringende manier te vertellen aan je bezoekers, overweeg dan eens de vijf fases van Storytelling.
