Digitalisering van erfgoed is geen soloproject. Het vraagt om samenwerking, afstemming en kennisdeling. Precies daarom bestaat het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE): een landelijk netwerk van organisaties en gemeenschappen die samen bouwen aan duurzaam, toegankelijk en verbonden digitaal erfgoed.
Ook in Overijssel werken we hieraan mee. Dankzij landelijke samenwerking en regionale voorzieningen, zoals de Overijsselse Datawerkplaats kun jij ook als kleinere erfgoedinstelling of vrijwilliger in onze provincie ondersteuning krijgen bij het digitaliseren en opschonen van je collectiedata.
Wat is het Netwerk Digitaal Erfgoed?
Het Netwerk Digitaal Erfgoed is een samenwerkingsverband van erfgoedorganisaties in Nederland dat zich inzet voor een toekomstbestendige omgang met digitaal erfgoed. Het netwerk is ontstaan vanuit de ambities van de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed, In deze strategie is afgesproken dat erfgoed niet alleen digitaal beschikbaar moet zijn, maar ook:
- vindbaar
- bruikbaar
- houdbaar
- toegankelijk
- en verbonden
Het NDE ondersteunt deze doelen door partijen te verbinden, kennis te ontwikkelen en concrete tools en voorzieningen aan te bieden.
Wie vormen het netwerk?
Alleen óver de grenzen van organisaties en collecties heen kan de publieke toegang tot erfgoedinformatie voor de toekomst veiliggesteld worden. Deze ambitie bindt uiteenlopende organisaties, samenwerkingsverbanden en mensen in het Netwerk Digitaal Erfgoed. Denk aan:
- (medewerkers van) musea, archieven en bibliotheken, brancheorganisaties
- softwareleveranciers, onderzoekers, programmeurs, opleiders en adviseurs
- erfgoedhuizen, historische verenigingen en lokale erfgoedgemeenschappen
Dragende instellingen daarin zijn KB nationale bibliotheek, Nationaal Archief, Beeld & Geluid, het Nieuwe Instituut, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en KNAW Humanities Cluster.
Iedereen met een rol in het bewaren, beheren of ontsluiten van erfgoed kan aansluiten: van grote rijksinstellingen tot kleine musea en lokale archieven.
Wat doet het netwerk concreet?
Het Netwerk Digitaal Erfgoed ondersteunt erfgoedinstellingen op allerlei manieren:
- Ontwikkelen van standaarden (zoals linked data en metadatarichtlijnen)
- Trainingen, handreikingen en toolkits voor digitalisering
- Onderlinge kennisdeling via netwerksessies, bijeenkomsten en voorbeeldprojecten
- Het inrichten en faciliteren van datawerkplaatsen in de regio
Handig om te weten: het NDE-netwerk heeft een kennisbank is ontwikkeld voor online erfgoed. Hier vind je veel handige tools, informatie en kennisproducten.
Netwerkaanpak
Om onderling de juiste verbindingen te kunnen leggen en activiteiten op elkaar af te stemmen, kent het Netwerk Digitaal Erfgoed een bestuur, werkgroepen, adviesgroepen en een architectuurraad. Voor al deze groepen geldt een aanpak die over grenzen van instellingen en erfgoedsectoren heen gaat.
Overheden spelen een belangrijke rol door deze aanpak te ondersteunen en te stimuleren, onder meer via de provinciale erfgoedhuizen en – netwerken. De provinciale erfgoedhuizen werken samen om het digitaal erfgoedbeleid op provinciaal en lokaal niveau vooruit te helpen. In de meeste provincies zijn ook datawerkplaatsen ingericht om gerichte ondersteuning te bieden. De digitaal erfgoedcoaches en datacleaners zijn daarbij vraagbaak voor erfgoedorganisaties- en vrijwilligers.
Wat is een datawerkplaats?
Een datawerkplaats is een plek waar erfgoedinstellingen — groot en klein — ondersteuning kunnen krijgen bij het digitaliseren en vooral het opschonen van data. Vaak ligt hier het grootste struikelblok: metadata die onvolledig of ongestructureerd is.
In een datawerkplaats helpen zogeheten datacleaners bij het verbeteren van collectiedata, het aansluiten op landelijke voorzieningen of het voorbereiden op publicatie.
Er is ook een datawerkplaats actief in Overijssel, waar musea, historische verenigingen, archieven en andere erfgoedorganisaties terecht kunnen met hun vragen of wensen rond data-opschoning.
Waarom is dit belangrijk?
Wanneer collectiedata schoon, betrouwbaar en goed gestructureerd is, wordt erfgoed:
- makkelijker vindbaar via landelijke platforms en zoekmachines
- beter te verbinden met andere collecties (verbonden erfgoed)
- toegankelijker voor een breder publiek en herbruikbaar voor educatie, onderzoek en storytelling
Daarnaast helpt goede data bij het aanvragen van subsidies, verantwoording richting het bestuur of de gemeente, en bij samenwerking met andere partijen.
Wat kun jij doen?
Werk jij als vrijwilliger of medewerker bij een erfgoedinstelling in Overijssel en wil je aan de slag met het verbeteren van je digitale collectie? Dan kun je:
- contact opnemen met de digitaal-erfgoedcoach Overijssel
- deelnemen aan een bijeenkomst van de Datawerkplaats
- gebruikmaken van materialen van het Netwerk Digitaal Erfgoed via www.netwerkdigitaalerfgoed.nl
Meer weten?
Wil je meer weten over het Netwerk Digitaal Erfgoed en hoe jouw instelling of gemeenschap mee kan doen aan de beweging binnen dit netwerk?
Ben je op zoek naar meer inhoudelijke informatie over digitalisering? Deze platforms wijzen de weg:
- Digitaalerfgoedcoach.online, de kennisbank voor online erfgoed, bevat tools en kennisproducten.
- De KIA Community verbindt erfgoedprofessionals rondom informatie en archief. Hier zijn verschillende groepen actief, zoals Green IT, Preservation digitaal erfgoed, Preservation Watch, Netwerk Certificering en Museumarchieven.
- Ontwikkelaars en technische specialisten vinden specificaties en code op Github. Het platform biedt ruimte voor vragen, opmerkingen of aanvullingen op de code en specificaties.
- Op Zenodo staan rapporten en andere publicaties op het gebied van digitaal erfgoed.
- Op YouTube vind je webinars, presentaties, sfeerimpressies van evenementen van het Netwerk Digitaal Erfgoed, en meer.
- Luister via Spotify en SoundCloud naar de podcast ‘Paulus en De Nijs op reis’ voor inspirerende verhalen uit de wondere wereld van digitaal erfgoed.
